آغاز
فدراسیون ورزش های جانبازان و معلولین تا پیش از انقلاب اسلامی، به صورت کمیته‌ای غیرفعال، زیر نظر فدراسیون پزشکی ورزشی بود که فعالیت این کمیته صرفاً به شرکت مسوولین آن در گردهمایی‌های بین‌المللی محدود می‌شد.
فدراسیون ورزش های معلولین، پس از انقلاب شکوهمند اسلامی، در اواخر سال ۱۳۵۸ تأسیس شد.
اولین فعالیت این فدراسیون تازه تأسیس، اعزام یک گروه به مسابقات المپیک افراد معلول در هلند بود که در تابستان سال ۱۳۵۹ صورت گرفت و هدف از این اعزام کسب تجارب فنی و تهیه منابع و قوانین و مقررات و شرکت در اجلاس ورزش معلولین جهت شناساندن جمهوری اسلامی ایران به فدراسیون‌بین‌المللی معلولین بود. پس از بازگشت گروه اعزامی از مسابقات المپیک هلند، اولین دوره کلاس مربیگری ورزشهای معلولین در چند رشته برگزار شد. مربیان پس‌از آموزشهای لازم به استانهای خود مراجعت و نسبت به تشکیل تیم‌های ورزشی اقدام نمودند. اولین مسابقات افراد معلول در رشته‌های دو و میدانی، تنیس‌روی‌میز، شطرنج، بسکتبال با ویلچر، والیبال نشسته و شنا در شهریور ماه ۱۳۵۹ در تهران برگزار شد. نابینایان فقط در رشته شطرنج شرکت‌داشتند. استقبال افراد معلول از فعالیت های ورزشی و شرکت آنان در مسابقات به‌قدری قابل توجه بود که مسوولین را واداشت تا اقدامات بیشتری دراین زمینه انجام دهند.
دفاع مقدس و حضور جانبازان در ورزش
با آغاز جنگ تحمیلی در سال ۱۳۵۹و نیل بخشی برخی از رزمندگان اسلام به فیض جانبازی، روز‌به‌روز به آمار ورزشکاران این رشته افزوده شد.
اولین تیم ورزشی افراد جانباز و معلول کشور، اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۰، در رشته بسکتبال با ویلچر به کشور یوگسلاوی اعزام گردید.
تغییر ریاست فدراسیون و تشکیل کلاس های متعدد مربیگری و داوری و برگزاری اولین دوره مسابقات قهرمانی کشور در رشته‌های مختلف ورزشی از جمله فعالیت های سال ۱۳۶۰ محسوب می‌گردد.
تغییر نام فدراسیون به فدراسیون ورزش های جانبازان و معلولین
از تحولات دیگر در ۱۳۶۰ تغییر نام فدراسیون به فدراسیون ورزش های جانبازان و معلولین بود. این سال نقطه اوج اولیه فعالیت ورزشی معلولین در‌بعداز انقلاب اسلامی محسوب می‌شود.
سال ۱۳۶۱ اولین کاروان ورزشی جانبازان و معلولین در قالب تیم تیراندازی به مسابقات جهانی استوک‌مندویل در انگلستان اعزام شد. دراین دوره از بازی ها به دلیل افشاگری‌های کاروان اعزامی در مورد جنایات رژیم‌صهیونیستی و آمریکا از شرکت آنان در رقابت ها جلوگیری به عمل آمد.
سال ۱۳۶۳ تیم‌ملی‌جانبازان و معلولین جمهوری اسلامی ایران در رشته دو و میدانی با توجه به یک سال تحریم در مسابقات استوک‌مندویل، با شرکت در مسابقات جهانی صاحب مدال های طلا و نقره و برنز شد. همچنین اولین حضور تیم ملی والیبال نشسته کشورمان در مسابقات جهانی والیبال نشسته نروژ وکسب مقام قهرمانی جهان باعث جذب هزاران جانباز ومعلول به این ورزش گردید.
یک سال بعد، اولین جشنواره فرهنگی ورزشی جانبازان ومعلولین با شرکت ۵۰۰ ورزشکار در شش‌رشته ورزشی جانبازان ومعلولین با حضور رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌اله خامنه‌ای (مقام ریاست جمهوری وقت) برگزارشد. سخنان گهربار ایشان، توسعه و گسترش ورزش معلولین را باعث گردید. اولین حضور گسترده تیم‌های ورزشی افراد جانباز و معلول کشورمان در بازیهای‌پارالمپیک سئول (پس‌از تحریم دو المپیک آمریـــکا و شوروی سابــق) با حضور موفق تیم‌های مختلف ورزشی مخصوصــاً والیبال نشسته و دو و میدانی همراه بود که ضمن استحکام تشکیلات ورزشهای معلولین در بین جهانیان، فعالیت ورزش دراین رشته‌ها گسترش بیشتری یافت.
در سال ۱۳۶۸ با همگام شدن فعالیت بنیاد جانبازان با فدراسیون، ورزش جانبازان ومعلولین سیر‌صعودی گرفته و باعث فعالیت رو‌به‌رشد ورزش این قشر گردید. از سال ۶۸تا ۷۹ فعالیت فدراسیون با برنامه‌های مدون و برگزاری جشنواره‌های فرهنگی‌ـ‌ورزشی که توسط مسوولین عالی‌رتبه کشور از جمله حضرت‌آیت‌اله خامنه‌ای و جناب آقای هاشمی‌رفسنجانی افتتاح می‌گردید،دگرگونی خاصی یافت. با شرکت موفّق درسه پارالمپیک بارسلون، آتلانتا و سیدنی کشورمان جایگاه مناسب جهانی در ورزش جانبازان و معلولین کسب نمود.
دو رویداد مهم یعنی مستقل شدن فدراسیون نابینایان و تشکیل کمیته پارالمپیک در سال ۱۳۷۹، از‌نقاط‌عطف تاریخ ورزش جانبازان و معلولین محسوب می‌گردد.
با تدوین و تصویب طرح جامع فدراسیون ورزشهای جانبازان و معلولین (بعداز سال ۱۳۸۰) رشته‌های ورزشی ۱۵گانه، مطابق اصول، سیاست‌ها و خط‌مشی‌ها، تدابیر و اهداف تعریف شده، اولویت‌بندی گردید؛ ولیکن تا پایان مسابقات پارالمپیک آتن، کمیّت‌گرایی موقعیت خود را حفظ کرده بود و درنتیجه جایگاه جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای شرکت‌کننده، کاهش یافت. تغییر شرایط زمانی و وضعیت تیم‌های ملی، لازم می‌نمود که اصل کیفیت‌گرایی و جوان‌گرایی در اولویت قرار گیرد؛ بنابراین در آماده‌سازی تیم‌های ملی جهت حضور قدرتمند در مسابقات پارالمپیک پکن (۲۰۰۸) از اصل کیفیت‌گرایی تبعیت شد.
حضور محترم ریاست جمهوری، دکتر احمدی‌نژاد درجمع ورزشکاران و قهرمانان جانباز و معلول در دهکده پارالمپیک پکن، شرایط را نسبت به گذشته بسیار متفاوت نمود که نتایج رضایت‌بخشی از مسابقات نیز حاصل گردید. نتیجه این رقابت ها موجب خوشحالی ملت ایران اسلامی و رضایت مقام معظم رهبری شد و معظم‌له با فرستادن پیامی روح‌بخش، قهرمانان جانباز و معلول را مورد لطف قرار دادند.
